dr n. med Małgorzata Sobolewska-Siemieniuk
Ortodoncja
Ortodoncja jest dziedziną stomatologii specjalizującą się w rozpoznawaniu, zapobieganiu oraz leczeniu wad zgryzu i anomalii twarzowych.
Leczeniem ortodontycznym można poprawić nieładną pozycję brody, cofnięte zapadnięte usta, nieatrakcyjny profil twarzy oraz trzaski i bóle w stawach.
Ortodoncja jest dyscypliną obejmującą nie tylko dzieci, ale również pacjentów dorosłych . Ograniczeniem możliwości leczenia jest jedynie zbyt mała liczba zębów własnych.
Ortodoncja to precyzyjna dyscyplina naukowa, wykluczająca patologie i błędy natury, a w efekcie przywracająca piękno i zdrowie.
Aktualnie
Obecnie ortodonci stosują metody przyklejania zamków, a pierścienie zakładają głównie na zęby trzonowe. Ze względu na problemy z higieną i ryzyko uszkodzenia dziąsła przy pierścieniu, coraz częściej preferowane są aparaty klejone od zęba 7-7. Tego typu leczenie stosuje się w technikach z wykorzystaniem zamków bezligaturowych. Trwałość połączenia zamka ze szkliwem zęba zależy głównie od jakości elementów aparatu i biomechaniki leczenia wybranej przez lekarza.
Kluczowym elementem leczenia oprócz zamków są łuki ortodontyczne. Mówi się o ich "Kosmicznej Generacji". Te innowacyjne druty stworzone przez program kosmiczny NASA, wykonane są ze stopów metali , które są superelastyczne, zapamiętują pierwotny kształt i reagują na temperaturę w jamie ustnej (są termoaktywne). W związku z powyższym są łatwiejsze w użyciu, dłużej są aktywne, co w efekcie zmniejsza liczbę wizyt ortodontycznych. W odczuciu pacjenta ich stosowanie jest mniej bolesne, a czas leczenia krótszy.
Coraz większą popularność zyskują zamki ceramiczne – bardziej kosmetyczne. Estetyczne aparaty ortodontyczne są w kolorze przeźroczystym lub mlecznym, co daje efekt kameleona na zębach. Dla pacjenta mogą pomóc przezwycięźyć zakłopotanie i nieśmiałość, towarzyszące leczeniu metalowymi aparatami ortodontycznymi. Niestety aparaty ceramiczne mogą powodować wiele problemów w trakcie leczenia i użytkowania w porównaniu z aparatami metalowymi. Moim zdaniem leczenie ortodontyczne aparatami stałymi jest obecnie tak popularne, że przy wyborze typu aparatu powinniśmy się kierować czasem leczenia i minimalizacją sił ortodontycznych wyzwalanych przez aparaty, bo to zmniejsza ryzyko powikłań. I tu aparaty metalowe są zdecydowanie lepsze.
Innym rodzajem są aparaty ortodontyczne językowe. Zamki przykleja się od wewnętrznej strony zębów (skierowanej do jamy ustnej). Jest to dużo droższa technika leczenia oraz powodująca duży dyskomfort dla pacjenta.
Kolejną grupą aparatów są ruchome, zdejmowane aparaty ortodontyczne. Niestety ich skuteczność ogranicza się tylko do niewielkich wad zgryzu. Stosowane są głównie u dzieci w uzębieniu mieszanym. Dużo lepsze efekty można uzyskać w połączeniu ich z aparatami stałymi. Skuteczność działania zależy od współpracy z pacjentem, a ograniczony czas noszenia nie pozwala na uzyskanie dobrego efektu w trudniejszych wadach.
Proste zęby podnoszą poczucie własnej wartości
Uzyskanie pięknego uśmiechu dzięki leczeniu ortodontycznemu wpływa na wyższą samoocenę. Według danych statystycznych oddziaływuje również na życie osobiste i zawodowe pacjentów niezależnie od wieku, grupy społecznej i zawodowej. W dzisiejszych czasach coraz więcej ludzi ma piękne uśmiechy (poddaje się procedurom ortodontycznym). W związku z tym "krzywe zęby" coraz mniej są akceptowane społecznie.
Człowiek to połączenie ciała i ducha. Wszyscy o tym wiedzą!
Leczenie ortodontyczne – czy jest niezbędne?
Wada zgryzu wraz z wiekiem jest głównym czynnikiem utraty zębów. Przyspiesza również stopniową utratę dziąseł i kości. Stłoczone zęby utrudniają utrzymanie właściwej higieny, a tym samym doprowadzają do próchnicy, a nawet utraty zębów. Brak korelacji pomiędzy funkcjonowaniem zgryzu, mięśni i stawów skroniow-żuchwowych może wywołać chorobę okluzyjną objawiającą się :
- bólami, trzaskami w stawach,
- bólami mięśniowymi,
- bólami głowy i szyi ,
- starciem zębów,
- zanikami kostno-dziąsłowymi.
Zdecyduj sam!
Pierwsze spotkanie z ortodontą
Wywiad, badanie wewnątrz i zewnątrzustne
Jest to rozmowa z pacjentem dotycząca problemów ogólnoustrojowych, przyjmowanych leków, uczulenia na metale!
Następnie lekarz ocenia twarz pacjenta unface i z profilu. Wykonuje badanie czynnościowe mięśni i stawów. Ocenia sytuację wewnątrzustną.
Diagnostyka
Wykonywana jest dodatkowa dokumentacja rentgenowska w postaci zdjęć cefalometrycznych, pantomograficznych, celowanych. W wybranych przypadkacj zleca się tomografię komputerową ( szczególnie w przypadku zębów zatrzymanych lub problemów kostnych). Pobierane są wyciski szczęk celem wykonania modeli ortodontycznych. Zarówno na zdjęciach cefalometrycznych, jak i na modelach wykonywane są pomiary diagnostyczne pomocne przy opracowaniu planu leczenia.
Plan leczenia
Jest to przedstawienie pacjentowi wszystkich aspektów i możliwości leczenia ortodontycznego. Razem z pacjentem wybieramy najlepszą drogę dojścia do celu, którym jest piękny uśmiech.
Kiedy przyprowadzić dziecko na pierwszą kontrolę ortodontyczną?
Moim zdaniem optymalnym okresem zgłoszenia się dziecka jest wiek 5-6 lat. Jest to czas przed wywrznięciem się pierwszych zębów stałych. Dziecko jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, że dobrze wspólpracuje. W tym okresie wykonywana jest głównie profilaktyka ortodontyczna. Wiele problemów ortodontycznych łatwiej jest skorygować jeśli dostrzeżone zostaną wcześniej. Nie wymagają one wówczas drogich i skomplikowanych metod leczenia. Ponadto wczesna kontrola lub leczenie może zapobiec wystąpieniu wielu poważnych problemów w przyszłości. Czasami wystarczy kontrolować wymianę zębów mlecznych na stałe i przeszkolić w zakresie funkcji (prawidłowego oddychania, mowy, żucia, połykania), żeby w przyszłości uzyskać piękny uśmiech.
Czy leczenie ortodontyczne jest kosztowne?
Nie w porównaniu z kosztem powikłań jakie mogą wystąpić na skutek zaniechania leczenia ortodontycznego. Leczenie to inwestycja, inwestycja w siebie.
Nieleczone wady zgryzu prowadzą do próchnicy, starcia zębów, chorób dziąseł i kości, problemów ze stawem skroniow-żuchwowym, utraty zębów. Zęby stojące poza łukiem są bardziej narażone na przypadkowe złamania i inne typy urazów stomatologicznych. Często wysokie koszty leczenia stomatologicznego spowodowanego nieleczoną wadą zgryzu mogą znacznie przekroczyć koszty ortodoncji.
Jakie wady zgryzu leczy się najczęściej?
Stłoczenia zębów:
Są to nieprawidłowości w położeniu zębów wynikające ze zbyt małej ilości miejsca w łuku zębowym i/lub zbyt dużych zębów.
Wady dotylne (tyłozgryz):
Wady dotylne wynikają z cofnięcia dolnego łuku zębowego względem górnego. Siekacze mogą być wychylone (skłonność do urazów) lub przechylone.
Wady doprzednie:
Wady doprzednie dotyczą wysunięcia dolnego łuku zębowego względem górnego. Wynikają z niedorozwoju szczęki lub nadmiernego wzrostu żuchwy.
Zgryzy głębokie:
Ze zgryzem głębokim mamy do czynienia gdy siekacze górne pokrywają dolne poniżej połowy korony tych zębów. Nieleczone prowadzą do ścierania dolnych zębów, problemów ze stawem skroniowo-żuchwowym, zaników kostno-dziąsłowych i uszkadzania tkanek podniebienia.
Zgryzy otwarte:
Ze zgryzem otwartym mamy do czynienia kiedy występuje rozległy brak kontaktu między górnymi a dolnymi zębami. Wynika on często z braku równowagi mięśniowej: tłoczenie języka i oddychanie przez usta lub nawyku, np. ssanie palca.
Szparowatość:
Występuje jeśli zęby są zbyt małe w stosunku do ilości miejsca w łuku lub są braki w uzębieniu.
Zgryzy krzyżowe:
Występują w przypadkach odwrotnego zachodzenia zębów (dolne pokrywają górne). Związane są najczęściej ze zwężeniem szczęki.
SAMOUCZEK
Aparaty ortodontyczne
Obecnie na rynku występuje wiele rodzajów aparatów ortodontycznych, ale ogólnie dzielą się na dwa typy: ruchome i stałe.
Aparat ortodontyczny ruchomy (zdejmowany)
Jest to taki typ aparatu, który pacjent może samodzielnie zdjąć. Noszony jest według wskazań lekarza, zwykle około kilkunastu godzin na dobę. Skuteczność działania zależy od współpracy z pacjentem. Jego zastosowanie ogranicza się niestety do niewielkich nieprawidłowości ortodontycznych.
Aparaty ruchome mogą bardzo różnić się w swojej budowie. Zawsze są projektowane indywidualnie dla każdego pacjenta.
Aparat ortodontyczny stały
Aparat ortodontyczny stały jest przyklejony do zębów na czas leczenia. Elementy aparatu:
1. Zamki: najlepiej jak są metalowe, mogą występować w wersji dla alergików.
Nowsze systemy to zamki bezligaturowe, które wyzwalają mniejsze siły ortodontyczne (mniejsze tarcie), co ma wpływ na :
lepszy metabolizm tkanki kostnej – łatwiejszy ruch zęba
mniejsze dolegliwości bólowe
łatwiejszą higienizację
2. Ligatury metalowe,
3. Łuki ortodontyczne o różnym przekroju i grubości. Wykonywane są z rozmaitych stopów metali.
4. Ligatury elastyczne: stosujemy tylko do blokady przesuwającego się łuku, ponieważ zakładane na zamki generują duże siły tarcia i zwiększają ryzyko powikłań, są niehigieniczne.
5. Sprężynki – otwierają lub utrzymują przestrzenie pomiędzy zębami
6. Wyciągi elastyczne
7. Pierścienie ortodontyczne
8. Łańcuszki elastyczne
Aparaty pomocnicze wspomagające leczenie ortodontyczne
Pendex: służy do cofania zębów trzonowych
Płytka Nance'a: stabilizuje położenie trzonowców
Maska twarzowa służy do przesunięcia doprzedniego górnego łuku zębowego
Wyciąg zewnątrzustny : do kontroli wzrostu i cofania trzonowców
Hyrax :służy do szybkiego poszerzenia górnego łuku zębowego
Mini implanty: elementy wspomagające przesuwanie zębów stałym aparatem. Wykonuje się je zwykle z niealergicznego tytanu.
Aparaty retencyjne: w postaci retainera stałego przyklejanego na powierzchniach językowych zębów oraz różnych retencyjnych aparatów ruchomych.
Pierwsza pomoc - kłopoty z aparatem
W wielu przypadkach pacjent może sam sobie skutecznie pomóc w sytuacjach kiedy aparat powoduje dyskomfort lub sprawia kłopoty. Poniżej przedstawiono najczęściej spotykane sytuacje:
Otarcia. Należy zlokalizować element aparatu powodujący skaleczenie i okleić go specjalnym woskiem ortodontycznym, a następnie posmarować otartą śluzówkę specjalistycznym preparatem (np. solcoseryl, tactisept żel, sachol – preparaty do jamy ustnej dostępne w aptekach bez recepty).
Odklejenie zamka. Należy natychmiast skontaktować się z gabinetem.
Wystający drut Jeśli wystaje drut i wbija się lub drażni jamę ustną należy zabezpieczyć go woskiem. Jeśli łuk uległ znacznemu przemieszczeniu i z jednej strony wystaje kilka milimetrów, a z drugiej wypad z rurki na zębie 7, należy niezwłocznie skontaktować się z gabinetem.
Ból. Po założeniu aparatu zęby mogą boleć. Zwykle są to dolegliwości nie wymagające zażywania leków przeciwbólowych. Żeby nie prowokować dodatkowych przeciążeń zębów i związanego z tym bólu, powinno się unikać gryzienia twardych pokarmów. Bezwzględnie nie należy odgryzać przednimi zębami szczególnie w początkowych etapach leczenia.W przypadku dużego dyskomfortu można zażyć lek przeciwbólowy.
Odginające się ligatury metalowe przytrzymujące zamek: można delikatnie przygiąć ligaturę pod zamek lub łuk
Pozostałe przypadki: wymagają kontaktu z lekarzem.
Higiena zębów z aparatem ortodontycznym stałym
Zachowanie prawidłowej higieny podczas użytkowania aparatu stałego polega na dotarciu do wszystkich powierzchni zębów i elementów aparatu. Do czyszczenia trudno dostępnych miejsc służą specjalne akcesoria : szczotki ortodontyczne, wyciorki różnej grubości i kształtu, nitka z utwardzonym końcem do przełożenia pod łukiem, płyn do płukania jamy ustnej.
W zależności od potrzeb w trakcie leczenia ortodontycznego należy okresowo przeprowadzać profesjonalne czyszczenie zębów z aparatem, średnio co 4-8 miesięcy. W naszym gabinecie zabiegi te przeprowadza dyplomowana higienistka stomatologiczna.
Schemat higienizacji jamy ustnej:
Krok 1 - wyciorek
Miejsca trudno dostępne pod łukiem oczyszcza się szczotkami do przestrzeni międzyzębowych potocznie zwanymi wyciorkami.
Nadają się one idealnie do higienizacji drobnych elementów aparatu tj. Zamków, pierścieni itp.
Krok 2 - nitka ortodontyczna
W celu dokładnego oczyszczenia przestrzeni międzyzębowych stosuje się nić ortodontyczna. Jej zaletą jest sztywna końcówka, którą łatwo wprowadzić jest pod łuk w aparacie ortodontycznym.
Krok 3 - szczoteczka ortodontyczna
Szczoteczka ortodontyczna ma wyprofilowane włosie w kształcie litery V, aby dokładnie doczyścić elementy aparatu.
Krok 4 - płukanka
Płyny do higieny jamy ustnej mają działanie przeciwzapalne, odświeżają oddech, chronią zęby oraz przyzębie, minimalizują skłonność do odkładania się kamienia i próchnicy.
Słowa kluczowe: ortodoncja białystok, ortodonta, gabinet ortodontyczny białystok, ortodonta białystok
